1998 Gallery HARTMANN & NOE, Berlin

Agent: BERLINER ZEITUNG

Author: Annita Wünschmann 

Date: 15 Σεπτεμβρίου 1998

Δύο σωλήνες εκτεινόμενες, εφάπτονται οριζοντίως και εμφανίζονται να κινούνται στο χώρο. Συμβολίζουν την ζωή. Η ζωή είναι κίνηση λέγει ο γλύπτης Φώτης. Όμως συγχρόνως για τον Φώτη η ζωή είναι και φως.

Οι γυαλισμένες επιφάνειες  των γλυπτών του, εκπέμπουν κάτι το πολυτελές. Το γλυπτό «κίνηση στον χώρο» στέκεται στο επίκεντρο του χώρου της έκθεσης  στην Γκαλερί Hartmann και Noe.

Μαζί με το Ελληνικό πολιτιστικό κέντρο και υπό την αιγίδα του γενικού προξενείου του Βερολίνου  παρουσιάζονται στους χώρους των επιλεκτικά παλαιότερα έργα του Φώτη.

Με προσωπικό στιλ ,ιδιόμορφα κατασκευάσματα, ως επί το πλείστον κορμοί: μέσω αυτών προσπαθεί ο Φώτης το βλέμμα να το οδηγήσει σε μια σύνθεση. Μια πολυσύνθετη διασύνδεση του ανθρώπου με την Φύση και τον Μηχανικό πολιτισμό.

Ο καθηγητής Γλυπτικής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αναλύει ρωγμές και συνδέσεις  από ανθρώπους και τεχνολογία με σκοπό να δημιουργήσει μια πυκνή ποιητική εικόνα της αξιοπρέπειας και χωρίς να γίνεται ανιαρή  προσφέρει μια μη αμφισβητήσιμη ομορφιά. Γυαλισμένοι χαλκοί, τέλεια γυαλισμένα κρυσταλλικά μάρμαρα, υποδεικνύουν μια ιδιαίτερη άποψη για ποιότητα και καλλιτεχνική  γλώσσα που συγγενεύει πολύ με αυτήν του Brancussi.

Μια τέτοια τοποθέτηση  συγχρόνως δημιουργεί μια αντίθετη σύλληψη απέναντι στο κακοφτιαγμένο, μικρής  διάρκειας και προσωρινό.

Ο Φώτης με τους όρθιους και δυναμικούς κορμούς –σώματα, μορφώνει δυναμικούς όγκους, δημιουργώντας συγχρόνως άδειους χώρους και κοιλώματα. Ενίοτε ο γλύπτης φορτίζει τις φόρμες του με έννοιες, όπως, έρωτας, ενοχές κλπ. Όμως το αντιπροσωπευτικό του έργο είναι σταθεροί δυναμικοί κορμοί που συνδέονται με κυβιστικές μορφές και καταλήγουν σε πονεμένες τομές.

Galerie Hartmann  Noe Knesenbeckstr.23

Anita Wünschmann

Agent: DIE WELT (Berlin heute)

Author: 

Date: 16 September 1998

 Η Γκαλερί Hartmann και Noe επανήλθε στους  οικείους έμπιστους χώρους της Knesenbeckstr.32. H πρώτη έκθεση στους χώρους της είναι μια μεγαλοπρεπής παρουσία, σαν μια συμφωνία από τυμπανοκρουσίες: Φώτης.

Τα χάλκινα γλυπτά του γλύπτη από την Ελλάδα δεν μπορείς να τα περιγράψεις διαφορετικά. Γοητεύουν, ενθουσιάζουν, ανοίγουν καινούργιες  οπτικές. Ενδεχομένως αυτά να είναι λόγια της σειράς – όμως όχι όσο αφορά τα έργα του Φώτη.

Ο γλύπτης γεννημένος το 1940, μετά από τις σπουδές του στην Αθήνα, ήρθε το 1971 στο Βερολίνο και σπούδασε  άλλα πέντε χρόνια στο εργαστήριο του Β,Ηeiliger. Από τότε ζει μεταξύ Ελλάδος και Βερολίνου: δημιούργησε  ένα έργο που συνθέτει τεχνολογία, αισθησιασμό, διάχυτο ερωτισμό, μακριά από κάθε πεζότητα. Εκτίθενται γλυπτά από μέταλλο. Οι φορμαλιστικές φιγούρες του Φώτη συντίθενται και συνοδεύονται συγχρόνως από τεχνολογικά στοιχεία.

Τα μοντέλα του τα κατασκευάζει από γύψο, πηλό, φελιζόλ. Το έργο του δεν αποσκοπεί πάντα στην φιγούρα, συχνά προτίθεται να συνθέσει μεταξύ τους κομμάτια από την τεχνολογία, που παρά την αρχική κατασκευαστική δρομολόγηση, αφήνουν στον παρατηρητή να φαντασθεί  ότι πρόκειται για φιγούρα που συγχρόνως ακτινοβολεί ερωτισμό. Μαζί με την κατασκευή  συμβάλλει πολύ και το πώς επεξεργάζεται ο Φώτης τις επιφάνειές του: αυτές διέπονται από μια λάμψη  που αποπλανούν και ξελογιάζουν. Σε αυτή την γυαλάδα του υλικού, παρεμβάλλονται διάφορα ανομοιογενή στοιχεία και μορφώνουν μια αντίθεση που ανεβάζουν ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητα της επιφάνειας. Στην γκαλερί παρουσιάζονται  τα καινούργια έργα και μερικά από τα παλαιότερα που  γεφυρώνουν την εξελικτική πορεία  του Φώτη.

Παράλληλα με αυτή την έκθεση παρουσιάζονται και τα παλαιότερα έργα του στο ίδρυμα ελληνικού πολιτισμού, υπό την αιγίδα του Ελληνικού  γενικού προξενείου.  [Wittenbergplatz 3a]

Ο Φώτης γεννήθηκε στην Ξάνθη. Όπως πολλοί έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενοι που γεννήθηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου και έζησαν τον εμφύλιο πόλεμο και αυτός διαλέγει το δρόμο που οδηγεί σε κοινωνική τοποθέτηση. Παρατηρώντας κάνεις τα γλυπτά του και διαβάζοντας τα κείμενα του γίνεται σαφές ότι το κέντρο του ενδιαφέροντος του είναι ο άνθρωπος και η κοινωνία. Αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο για ένα καλλιτέχνη που γεννήθηκε μέσα στην άνθηση της αφηρημένης τέχνης και του ανάλογου φορμαλισμού.

Ο Φώτης σπούδασε γλυπτική στην Αθήνα και στο Βερολίνο και από το 1989 είναι καθηγητής γλυπτικής στην σχολή καλών τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Οι δεκαετίες του 60 και το 70 ήταν πολύ αποφασιστικές γι’αυτόν και το διαπιστώνει κανείς εύκολα στη δουλειά του, όπου φαίνεται να είναι ελαφρά επηρεασμένος από το ρεαλιστικό κίνημα. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι στα έργα του συναντάμε απεικόνιση ενός επιφανειακού ρεαλισμού. Παριστάνουν και αποδίδουν μια συνολική εμπειρία του κόσμου. Και όπως ο ίδιος λέγει, λειτουργούν σαν παράθυρα μέσω των οποίων κάνεις είσαι έρχεται με το βλέμμα του στο βασίλειο των αοράτων.

Αντίθετα προς τους μεταφυσικούς και τους οπαδούς της αφηρημένης μοντέρνας έχει στενή σχέση με την ύλη και το πράγμα που είναι η βάση για την ανθρώπινη ζωή. Τα παράθυρα λοιπόν για τα οποία μιλάει, δεν είναι απλά μέσα για κάποιον σκοπό, αλλά ένας προσωπικά επιλεγμένος δρόμος να παραστήσει μια συμπυκνωμένη ολότητα που μπορεί να υλοποιηθεί και καλλιτεχνικά. Εδώ ο γλύπτης χρησιμοποιεί την ελευθερία της τέχνης για να δανειστεί σπιτικές μορφές που δεν βρίσκονται μέσα στην καθημερινή φόρμα, αλλά κινούνται ξεκάθαρα στον Εμπειρίκο ορίζοντα ενός σύγχρονου ανθρώπου.

Το κύριο χαρακτηριστικό της δουλειάς του είναι ο κορμός. Σε αυτόν αναπτύσσονται ο άνθρωπος, η φύση και ο τεχνικός πολιτισμός σε μια γνήσια σύνθεση. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραγνωρίζεται το δράμα της ανθρώπινης φύσης στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας και αποξένωσης.  Και όχι μόνο αυτό: στις φιγούρες του Φώτη υπεισέρχεται παράλληλα η ιστορία της ευρωπαϊκής συμπεριφοράς με το σώμα στην τέχνη.

Στην βάση του ο κορμός είναι ένα κατά κουτσουρεμένο άγαλμα, ένα μέρος του σώματος χωρίς άκρα. Η φόρμα του βγαίνει ακόμη και από την καταστροφική μανία της προχριστιανικής, βυζαντινής και μεταρρυθμιστικής εικονοπλασίας. Όμως είναι συγχρόνως και ένα αντικείμενο που προκαλεί το θαυμασμό και που από αυτό άναψε η ευχαρίστηση για το σώμα, όπως διαπιστώνουμε στην αναγεννησιακή φιλική στάση προς την αρχαιότητα. Όμως από αγάπη προς την αλήθεια και δίνοντας αναφορά στην ιστορία, ο Φώτης δεν επιτρέπει στον εαυτό του να αντιγράψει έτσι απλά αυτή την τέλεια ωραιότητα των αρχαίων αγαλμάτων. Την προσφέρεις τα μάτια μας αποσπασματικά και την αφήνει να παρουσιάζεται με μια διπλή γλώσσα, που το ένα μέρος σχηματίζεται από φυσικά ερεθίσματα και το άλλο από τεχνολογικά. Αυτό που επιδιώκει ο Φώτης δεν ήταν μόνον στην αρχαιότητα άγνωστο, αλλά και τελείως ξένο στις πολύ όμορφες προσπάθειες αναζωογόνησης του κλασικισμού, για τον οποίο ίσχυε: ότι μετρό όλων των πραγμάτων είναι ο άνθρωπος.

Έτσι είναι μεγάλη ειρωνεία για την σύγχρονη πραγματικότητα, να πρέπει να παρουσιάζεται η ολοκληρωμένη και τέλεια εικόνα της, τραυματισμένη και από τι σημαίνει θάνατος της θαυμάσιας αρχαίας φόρμας αναδεικνύει καινούργια αισθητική ζωή και μέσω αυτής της κριτικής στάσης κερδίζετε μια σύγχρονη καλλιτεχνική ομορφιά, μια ομορφιά που δεν αρνείται την επιρροή της τεχνολογίας στον σύγχρονο πολιτισμό και συγχρόνως αφήνει τα ίχνη μιας οργανικής εξάρτησης του ανθρώπου από την φύση.

Τα γλυπτά του Φώτη είναι ελεύθερα από τα λάθη των φανατικών φυσιολατρών ή των ιδεολογιών που διάκεινται εχθρικά έναντι στην τεχνολογία. Δεν διχάζουν σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, αντίθετα προκαλούν σε συνύπαρξη, χωρίς βέβαια να λείπουν και οι αντιπαραθέσεις. Μια φόρμα που μοιάζει με βαρέλι εμφανίζεται σαν κοιλιά με ομφαλό, ένας ομφαλός έχει το σχήμα μιας βίδες, ένα ανθρώπινο σώμα θυμίζει ένα κορμό δέντρου. Ανδρικές ιδιότητες μεταβιβάζονται ή προς το θηλυκό, γυαλιστερό, αντιπαρατίθεται στο άγριο το κατατεμαχισμένων. Συνυπάρχει το αφαιρετικό, το παραστατικό και σειρά από παιχνίδια και ανταποκρίσεις.  Όλα βρίσκονται σε μια μετάβαση εννοιών. Τα έργα λίγο η πόλη δίδουν στον παρατηρητή το ακατέργαστο υλικό για να ερμηνεύσει την πραγματικότητα από μόνος του, που μπορεί να επεκταθεί πολύ πιο πέρα από το συγκεκριμένο παριστάμενο αντικείμενο.

Επίσης πολύ αποφασιστικό και ουσιαστικό είναι αυτό που παίζεται στις επιφάνειες των γλυπτών, που αξίζει να το παρακολουθήσουμε από κοντά. Διότι εδώ βρίσκεται μια προγραμματική άρνηση στην κουλτούρα της εσωτερικότητας και στην καθαρή τέχνη των σημασιών που προβάλλει η σύγχρονη αφηρημένη. Προτεραιότητα έχει ο χαλκός σαν υλικό. Είναι πολύ σπουδαίο το πως μορφοποιείται: Τα έργα δεν ξεπετιόνται από ένα κομμάτι χαλκού όπως συμβαίνει με την σμίλευση του μαρμάρου, αλλά προηγουμένως έχουμε ένα πρόπλασμα μια μακέτα από πηλό, που εν συνεχεία μέσω τεχνικών διαδικασιών, γίνεται η χύτευση και η επεξεργασία των. Αυτή η διαδικασία δίνεις τον καλλιτέχνη την ευκαιρία να πειραματίζεται, να συλλογίζεται, να αποφασίζει υπεύθυνα για την εξέλιξη των πραγμάτων και όχι να επαφίεται σε μόνο του ενστικτώδες και το πάθος. Έτσι μέσω της ευλυγισίας που του παρέχει το πείραμα, μπορεί να αλλάξει τις φόρμες, τις αναλογίες, τα νοήματα, να δημιουργήσει απαλές τελείες ύφεση στην επιφάνεια, επιδόσεις που δεν μπορούν να γίνουν σε μία απευθείας επεξεργασία στο μάρμαρο. Σε μερικές θέσεις τα έργα παρουσιάζουν το μενού έτσι σα να έχουν σπάσει και ξαφνικά, απροειδοποίητα, προκαλούν την φαντασία του παρατηρητή να τα συμπληρώσει.

Ο Φώτης δεν δημιουργεί μια λανθασμένη δεξιοτεχνική αρμονία αφήνοντας τα προβλήματα της ζωής να ακολουθούν την τύχη. Έχει καθήκον απέναντι στην παράδοση και παρόλα αυτά είναι απόλυτα σύγχρονος. Πολλά του έργα έχουν συλληφθεί εκ των προτέρων έτσι ώστε να μπορούν να σταθούν στο εξωτερικό χώρο σαν μεγάλα γλυπτά.

Ματθαίος Ποντικός